Zoals je eerder kon lezen is Halloumi helemaal verweven met de geschiedenis van Cyprus. Want hoewel de kaas buiten Cyprus ook bekendheid kreeg en in Griekenland, Italië en zelfs tot in Syrië geconsumeerd en geproduceerd werd speelt hij in Cyprus toch wel een erg grote rol in de economie en de cultuur.
Zo maakt de kaas een belangrijk onderdeel uit van het gemiddelde Cypriotische dieet. De inwoners van het eiland eten het hele jaar door Halloumi als een hoofdonderdeel van hun voeding en dat draagt bij aan hun gezonde levensstijl, zo zeggen verschillende experten.
Meer dan een voedingsmiddel
De kaas is echter meer dan een lekker voedingsmiddel voor de Cyprioten. Ze hechten ook veel belang aan de rol die Halloumi speelt voor de samenhang tussen de bewoners van kleine dorpsgemeenschappen en de solidariteit binnen de families. Het bereiden ervan is op zich al een echte sociale gebeurtenis waar traditioneel vooral de vrouwen voor samenkomen.
Omdat de meeste families geen geld hadden om zich veel dieren te kunnen veroorloven moesten de buren in kleine gemeenschappen wel al hun geiten- en schapenmelk samenbrengen om zo voldoende te hebben om er kaas van te kunnen maken. Op die manier werden echte coöperatieven gecreëerd, die veel efficiënter konden produceren dan wanneer elke familie op zichzelf zou werken. Het kostte een coöperatieve slecht één of twee maanden om Halloumi te produceren die klaar was voor consumptie.
De rol die vrouwen speelden in deze organisaties is erg interessant. Volgens verschillende schrijvers hing het aantal vrouwen in één coöperatie af van het aantal geiten dat de groep bezat. Wie het meeste geiten bezat, diens vrouw werd automatisch de leider van de groep en zij had ook het voorrecht om de gist aan de melk toe te voegen en zo de eigenlijke kaas te produceren.
Deze erg kleinschalige productie functioneerde eeuwenlang ongewijzigd en zorgde zo voor de sociale organisatie van de bevolking op Cyprus. Veel families dragen zelfs een familienaam die verwijst naar de kaas. Het grootste deel van de landbouwsector in Cyprus aan het begin van de 20e eeuw hield zich minstens ten dele bezig met de productie van Halloumi.
Grootschaliger productie voor de export
In de periode voor en na de tweede wereldoorlog begon men stilaan het belang in te zien van een grootschaligere productie. De organisatie paste zich aan zodat er echte ‘kaasfabrieken’ konden ontstaan en zo moderniseerde ook het sociale leven op het eiland. Net voor de start van de oorlog werd er nog een landbouwbeurs georganiseerd in het Turkse deel van het eiland, en ook daar was de kaas vertegenwoordigd, echter onder de Turkse naam Hellim. Dit toont aan dat ook in de Turkse cultuur het product bekend was.
In de jaren die volgden werd de kaas hoe langer hoe meer geëxporteerd over de hele wereld. De overheid begon zich in te zetten voor deze export omdat dit een belangrijke bron van inkomsten was voor het land. Grote afnemers waren de landen rond de Middellandse Zee zoals Egypte, Syrië, Turkije en Griekenland maar ook kopers in Frankrijk, Palestina, Engeland, Amerika en zelfs China waren geïnteresseerd in de bijzondere smaak van Halloumi. Tot op de dag van vandaag zijn zuivelproducten, waaronder deze kaas, goed voor 15% van het exportcijfer van Cyprus.