Halloumi, de Cypriotische kaas die gemaakt wordt uit een mix van schapen- en geitenmelk (en soms ook koeienmelk) heeft niet alleen een erg rijke en interessante smaak. Z’n geschiedenis is ook bijzonder boeiend. Wat leren de geschiedenisboeken ons over deze kaas?
Halloumi in Griekse poëzie
De eerste historische schrijfsels over Halloumi vinden we reeds terug in ongeveer 800 na Chr. wanneer een dichter van Griekse afkomst een gedicht schrijft over een arme man die na het eten van de kaas bijzonder sterk wordt. Maar ook de rest van het Europese continent leert beetje bij beetje deze kaas kennen.
In Italië kon de bevolking ermee kennismaken dankzij de schrijfsels die Dogis Leonardo Dona naliet. Deze man, die de 90e doge van Venetië was, leefde van 1536 tot 1612 en maakte tijdens z’n leven een reis naar Cyprus. Daar ontdekte hij een kaassoort die hij nog nooit geproefd had. En deze maakte blijkbaar veel indruk op hem want hij vond het nodig de kaas te vermelden in z’n reisverslag. Maar de man had duidelijk de naam die de Cyprioten zelf aan de kaas gaven niet goed begrepen want in z’n boek noemt hij de kaas ‘calumi’, en zo zou de kaas vanaf dan bekend staan in het Italiaans.
Latere vermeldingen van Halloumi in de geschiedenisliteratuur vinden we in een reisverslag van Elias de Pesaro uit 1563, hij had blijkbaar deze kaas gegeten bij een bezoek aan Famagusta en had aan z’n gastheren gevraagd hoe deze verrukkelijke kaas gemaakt werd want hij vermeld de bereidingswijze eveneens in z’n verslag.
Typisch voor Cyprus
Enkele eeuwen later schreef een Griekse schrijver over wie we verder niet veel weten, een zekere Arximandridis Kiprianos een ‘Geschiedenis van het Cypriotische Eiland’. En hij besteedde niet enkel aandacht aan de ‘grote’ geschiedenis zo blijkt. Hij vond het belangrijk te vermelden dat Halloumi zo een onderscheidende smaak heeft dankzij het gebruik van geitenmelk.
En Halloumi bleef al die honderden jaren populair onder Grieken en Cyprioten. Dat merken we aan de regelmatige vermeldingen die we tot in de 19e eeuw terugvinden in bijvoorbeeld Italiaanse theaterstukken of boeken. Of de Italianen zelf vertrouwd waren met de kaas wordt niet meteen duidelijk, ze zien de kaas duidelijk als een typisch Cypriotisch product.
En daarin hadden al deze schrijvers wel gelijk natuurlijk, je kan de geschiedenis van Cyprus niet schrijven zonder op te merken welk een belangrijke rol de geiten/schapenkaas speelde in deze cultuur. De productie en consumptie ervan is zo wijdverspreid op dit eiland en men is er zo bijzonder trots op de unieke smaak (die erg afhankelijk is van de juiste wijze van produceren) dat geen enkele buitenstaander dit kan negeren. In het tweede deel van dit artikel zullen we dan ook dieper ingaan op de culturele en historische rol van Halloumi.